anjasicking.nl

Essay over Gliff van Ali Smith in de Nederlandse Boekengids. Zij noemt haar nieuwe roman zelf een 'dystopisch ponyboek'.

Fragment uit het essay: 'Autoritaire regimes waarin mens en machine verder zijn versmolten, zijn eerder regel dan uitzondering in toekomstliteratuur. Ook in Gliff zijn mensen weinig meer dan ‘formules die in een hokje passen’, zoals Smith zelf zegt. De meerderheid van de burgers is ‘geverifieerd’, alles wat zij on- of offline doen, zeggen en kopen wordt geregistreerd en opgeslagen in digitale systemen. In de wereld van Gliff is het gemakkelijker om met Google Maps te navigeren aan de hand van de namen van grote bedrijven, dan met straatnamen. Een route loopt bijvoorbeeld langs Chanel, Gucci, Nike. Buiten is het 45 graden, het rivierwater is ernstig vervuild, bloemen en insecten behoren tot het verleden, er hangen overal camera’s, de anti-immigrantenparanoia is verder toegenomen en alleen de rijken hebben nog genoeg geld om verse groenten te eten. Briar en Rose moeten het als ze alleen komen te staan voor onbepaalde tijd doen met tweeënveertig blikken met gehaktballen in tomatensaus, rijstepap en mais. Als Briar naar the happy few kijkt, denkt die: ‘Ze waren zo mooi, verzorgd en volmaakt, de mensen die aten in het restaurant van de plek waar onze moeder werkte. Ze waren zo glad dat het leek of ze geretoucheerd waren, alsof je echte mensen digitaal kon veranderen.’

What’s new? Iedereen die de huidige maatschappelijke ontwikkelingen verder doortrekt, beseft dat de dystopie dichterbij is dan de utopie.

Poriën

In een interview in The Waterstones Podcast (29 oktober 2024) zegt Smith hierover: ‘Ik heb lang geloofd dat, hoewel we een genre dystopisch noemen, niets echt dystopisch is en hoewel we een genre historisch noemen, niets echt historisch is. Wat we schrijven komt door de poriën van onze huid, precies zoals de tijd waarin we leven.’ Hiermee geeft Smith zelf al antwoord op de vraag of er nog wel meer toekomstromans moeten verschijnen.'

Column op de site van de Auteursbond

De mythes die AI-bedrijven zoals OpenAI de wereld inbrengen over hun nieuwe tools spiegelen ons vaak een hemelse of anders wel dystopische toekomst voor. In werkelijkheid is de ontwikkeling van grote taalmodellen een stuk saaier. ChatGPT4 was weliswaar veel beter dan ChatGPT3, maar de laatste 13 maanden stagneert de ontwikkeling ervan. Zou Sam Altman, CEO van OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, daarom gedacht hebben dat de tijd rijp was voor een nieuwe mythe?

Lees hier verder

Column op de site van de Auteursbond

Met het ontslag van de directeur van de Library of Congress en de directeur van de Copyright Office verstevigt de regering-Trump zijn greep op de informatievoorziening. Criticasters die paal en perk willen stellen aan de schending van het auteursrecht door techbedrijven worden aan de kant gezet.

Mei was een bewogen maand voor schrijvers en lezers in de VS. Eerst werd Dr. Carla Hayden, de directeur van de Library of Congress, door Trump en zijn partijgenoten ontslagen. Zij was de eerste Afro-Amerikaanse en de eerste vrouw die directeur was van deze op een na grootste bibliotheek ter wereld. Hayden zette zich onder meer in voor het verbeteren van de toegang tot de boeken en artikelen in de Library of Congress, vaak met behulp van technologie. Ze zorgde er bijvoorbeeld voor dat historische documenten werden gedigitaliseerd en online toegankelijk werden, ook voor Amerikanen in afgelegen gebieden. Maar de Trumpregering bestempelde haar als ‘woke’. Een van de leugens waarmee een woordvoeder van het Witte Huis Haydens ontslag probeerde te rechtvaardigen was dat zij ‘ongepaste boeken voor kinderen in de bibliotheek zette’. ‘Ongepast voor kinderen’ is tegenwoordig in de VS een eufemisme voor het verbannen van boeken geschreven door, of handelend over iemand die als het zo uitkomt in de lhbtiq+ categorie kan worden geplaatst, inclusief Anne Frank.

Lees hier verder

Voor het FD schreef ik een essay over de miljoenen illegale donwloads van boeken en wetenschappelijke artikelen waarmee techbaronnen waarschijnlijk hun grote taalmodellen trainen. Hieronder een paar fragmenten eruit.

'LibGen is de grootste schaduwbibliotheek die er is. De anonieme eigenaren bevinden zich waarschijnlijk ergens in Rusland. Op LibGen zijn 7,5 miljoen boeken en 81 miljoen research papers te vinden. Uit de rechtbankdocumenten van de zaak-Kadrey versus Meta blijkt dat Zuckerberg waarschijnlijk zelf toestemming aan zijn team gaf om LibGen te gebruiken. De medewerkers van Meta vonden dat wel zo gemakkelijk, blijkt uit vrijgegeven interne communicatie. Licenties afsluiten met uitgevers zou ‘unreasonably expensive’ zijn, vond een Meta-medewerker, en de vier weken die het zou kosten om de data van boeken te leveren was ‘incredibly slow’, vond een ander.

Zuckerberg verdedigt zijn illegale werkwijze door zich te beroepen op ‘fair use’, een uitzondering op het Amerikaanse auteursrecht waarbij een beschermd werk zonder toestemming mag worden gebruikt, mits dat eerlijk naar de rechthebbende toe is. Dit is te vergelijken met het citaatrecht in Nederland, al is het ruimer. Deze uitzonderingsregel bestond al voordat grote taalmodellen op de markt kwamen. Het is nog de vraag of het gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk om een taalmodel te trainen eronder valt.

Maar zelfs áls dat toegestaan zou zijn, dan rechtvaardigt dat het illegaal downloaden van boeken en artikelen van LibGen niet. Meta maakte bij het downloaden gebruik van BitTorrent, wat zowel in de Verenigde Staten als Europa verboden is. Bij het downloaden worden de boeken tegelijk naar andere gebruikers geüpload en zo in z’n geheel verspreid. Downloaders worden zo automatisch ook ‘zaaiers’.

'Uit de rechtbankdocumenten van de zaak-Kadrey versus Meta blijkt dat Zuckerbergs medewerkers in hun interne communicatie erkennen dat ‘het trainen van Llama op LibGen een middelhoog juridisch risico vormde’. Ze bespraken met elkaar hoe ze hun manier van werken konden maskeren. Suggesties hiervoor waren om bepaalde informatie uit het trainingsmateriaal te verwijderen – denk daarbij aan ISBN-nummers, het woord ‘copyright’ of het tekentje ervoor. '

'In januari haalde Stichting Brein het Nederlandse taalmodel GEITje-7B offline, dat ook was gevoed met de collectie van LibGen. Op de site van de stichting staat dat LibGen een dienst is die door de Nederlandse rechter onrechtmatig is bevonden en wordt geblokkeerd door Nederlandse providers. Stichting Brein haalde LibGen zelf al in 2024 offline, maar schaduwbibliotheken die over de grenzen worden gehost bij een provider die niet luistert naar takedown-verzoeken, blijven een probleem.

De drempel die in Nederland wordt opgeworpen om LibGen te bezoeken en er illegaal boeken te downloaden heeft daarbij volgens advocaat Bastiaan van Ramshorst van Stichting Brein geen effect op het gebruik ervan door Amerikaanse generatieve diensten. ‘Dat er in de VS al tientallen rechtszaken lopen, neemt niet weg dat het ook broodnodig is dat er in de Europese Unie tegen techbedrijven die illegaal werk downloaden wordt geprocedeerd. Het Europese recht is anders dan het Amerikaanse en de innige relatie van big tech en Donald Trump maakt positieve uitkomsten van de Amerikaanse zaken nog minder zeker.’

Het zou naar mijn idee niet te veel gevraagd zijn om van Amerikaanse (of Chinese) techbedrijven die zich op de Europese markt begeven, te eisen dat zij zich – net als iedereen – aan de wet houden in plaats van gestolen waar aan te bieden. Nu er in Europa veel wordt gesproken over soevereiniteit, is het tijd om ook naar de grote taalmodellen te kijken – en daarbij niet alleen blind te staren op de risico’s van de output. Om AI te reguleren mag het geen zwarte doos zijn, maar moet er transparantie zijn over de inhoud. '

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/opinie/1550834/hoe-onze-boeken-worden-gestolen-en-weer-aan-ons-terugverkocht?itm_campaign=pw_trial&itm_medium=paywall&itm_source=articles

Column op de site van de Auteursbond

In het VK pleit de Britse regering voor het min of meer afschaffen van het auteursrecht voor techbedrijven. De rechten van schrijvers en andere kunstenaars werken AI-innovaties tegen, is de gedachte. Schrijvers, musici en de culturele industrie komen in protest.

‘De instructies’ gaat niet over de vraag of het eten van dieren goed of slecht is – die vraag is in het boek al snel beantwoord – maar toont hoe actievoerders radicaliseren. Hier vind je het essay 'Geloof in het goede' over de meest recente roman van Carolina Trujillo op De Reactor.

Komen de toekomstvoorspellingen van schrijvers vaker uit dan die van van tarotkaartleggers, astrologen of experts die in Nieuwsuur optreden?

Ik schreef hier een essay over, dat staat in Tirade 496.

Alleen op papier verkrijgbaar.

Van het ILFU kreeg ik de opdracht een verhaal te schrijven waarin de lezer de invloed van de stijl/vorm op de inhoud aan het werk ziet.

Voor De Reactor schreef ik een stuk over de essays van George Orwell en Bas Heijne in Over nationalisme.

'Wat bedoelde Orwell precies met nationalisme? In zijn essay geeft hij een bredere definitie van het begrip dan gebruikelijk: ‘Met ‘nationalisme bedoel ik ten eerste de gewoonte om aan te nemen dat mensen kunnen worden geclassificeerd alsof het insecten zijn en dat hele blokken van miljoenen of tientallen miljoenen mensen gerust ‘goed’ of ‘slecht’ genoemd kunnen worden.’ Onder Orwells definitie van nationalisme vallen ook communisme, zionisme, antisemitisme, anglofobie en pacifisme. Nationalistische gevoelens kunnen zelfs volledig negatief zijn. Orwell noemt als voorbeeld daarvan de aanhangers van de Russische revolutionair Lev Trotski, die voornamelijk werden gedreven door hun afkeer van het stalinistische regime.

Een negatieve nationalist heeft ‘geen loyaliteit aan een andere eenheid ontwikkeld,’ schrijft Orwell. ‘Als men begrijpt wat dit behelst, dan wordt de aard van wat ik bedoel met nationalisme een stuk duidelijker.’ Een nationalist ‘kan zijn geesteskracht inzetten voor zowel opschepperij als kleinering, maar zijn gedachten gaan altijd uit naar overwinningen, verliezen, triomfen en vernederingen.’'

Hier kun je de opname beluisteren van het programma Techdenkers, van de Balie en Adyen, met Dan Hassler Forest, Maurice Trouwborst, Aafke Romeijn en Anja Sicking. Moderator: Rosalie Dielesen.

'In een tijdperk waarin opzienbarende technologische ontwikkelingen dagelijkse kost zijn, rijst de vraag naar de blijvende waarde van sciencefiction. Blijft er in de toekomst ruimte voor fantasieën over geavanceerde technologieën, of zullen de realiteiten van onze wereld onze verbeeldingskracht voorbijstreven? Een panel bespreekt het tijdens Techdenkers. We leven midden in het tijdperk, beschreven in menig sciencefiction klassieker. Het genre dat sinds jaar en dag geniet van grote populariteit: George Orwell en Jules Verne worden gevierd om hun angstaanjagend accurate voorspelling van de toekomst, terwijl Hollywood zich wild fantaseert over de ruimtelijke innovaties van de volgende eeuw. In samenwerking met Adyen.'

Essay FD over de invloed van sciencefiction op politieke standpunten

Sinds het einde van de Koude Oorlog is er geen tijd geweest met zo veel nieuws over de bedreigingen die de mensheid in de toekomst te wachten staan als de onze. Ook schrijvers en filmmakers hebben de laatste decennia in hun werk veel angstaanjagende toekomstbeelden neergezet. Het dystopische genre is ongekend populair. Daarin wordt een samenleving geschetst met uitsluitend negatieve kenmerken.

Lichtflitsen van kernrampen wisselen dijkdoorbraken en overstromingen af. Romanciers als Margaret Atwood, Dave Eggers, Kazuo Ishiguro en Octavia Butler schetsten in hun werk toekomstbeelden waarin mensen cyberslaven worden, onvruchtbaar zijn of gebukt gaan onder een totalitair regime. Ik schreef zelf ook een roman over de risico’s van de toenemende macht van big tech: De visionair.

Maar wat doen al die sombere toekomstscenario’s met mensen? Bereiden we ons voor op een kernramp als we er een verhaal over lezen of we er een aflevering van de serie Black Mirror over zien?

Lees verder in het FD .

Goede sciencefiction kan ons helpen AI beter te begrijpen

In Het Parool: 'Het idee dat mensen door scifiboeken en -films de actuele risico’s van AI uit het oog zouden verliezen, is volgens Anja Sicking een onderschatting van het publiek. Met film, literatuur en beeldende kunst kan een (nog) niet bestaande werkelijkheid juist worden verkend.'

Wat betekent de snelle opkomst van ChatGPT voor schrijvers?

Een artikel voor de Auteursbond over grote taalmodellen.

Techbedrijven gebruiken de wereld als laboratorium, met de mens als proefdier

In Dagblad van het Noorden: In plaats van ons te concentreren op wat AI kán, kunnen we ons beter afvragen wat we met AI willen, voordat techbedrijven dat gaan bepalen.

Vandaag staat het essay 'Duizend onontdekte Einsteins' in de Nederlandse Boekengids.

Duizend onontdekte Einsteins

'Anja Sicking benadrukt de overkoepelende kracht van verhalen voor zowel de sciencefictiontraditie als de techondernemers van Silicon Valley. Fictie die wordt gepresenteerd als werkelijkheid, letters in plaats van cijfers, omdat die vaak nog niet voorhanden zijn. ‘Musk weet dat er op Mars nauwelijks lucht is en de temperatuur vaak min zestig graden of lager is. Hij weet uiteraard van de kosmische straling.’ Maar als hij in interviews vrolijk zijn intergalactische plannen uiteenzet vindt iedereen het prachtig... totdat je beseft wie er op aarde achterblijft als het erop aankomt.'

Door op het pijltje te drukken, download je het essay. Maar je kunt natuurlijk ook een abonnement op dBNg nemen.

Mijn 'Pleidooi voor dagdromen' staat in het nieuwe nummer van Schrijven Magazine. Dit zei Mary Shelley over het ontstaan van haar idee voor Frankenstein:

‘Toen ik mijn hoofd op het kussen legde viel ik niet in slaap en men zou evenmin kunnen zeggen dat ik lag te denken. Mijn verbeelding nam ongevraagd bezit van me en verleende de achtereenvolgende beelden die in mijn geest ontstonden een levendigheid, welke de gebruikelijke grenzen van de droom overschreed.’

Essay in Het Financieele Dagblad

'Voordat ik begin met schrijven, klik ik vaak nog even vlug op een nieuwssite. ‘De grutto laat zien dat het ook voor ons, mensen, gevaarlijk aan het worden is,’ lees ik dan bijvoorbeeld. Een verontrustend bericht over hoe de biodiversiteitscrisis ons allemaal treft. Het kost me daarna moeite me weer te concentreren op het essay over de nieuwe roman van Maarten van der Graaff, waaraan ik wilde beginnen.

Dit proces van ergens aan beginnen en direct afgeleid worden, herhaalt zich meerdere malen op een dag. Tegelijk hoop ik dat ik mijn blik op de wereld verbreed door het nieuws online bij te houden. Ik wil geen wereldvreemde fictieschrijver zijn, gevangen in mijn fantasie. Maar verbreed ik mijn blik wel echt als ik mijn hoofd voortdurend met korte nieuwsberichten vul? De filosoof Toby Ord schrijft dat we ons juist door het lezen van fictie existentiële risico’s beter kunnen voorstellen.

Verder lezen?

Beeld Getty Images

Een nieuw essay in Trouw over hoe schrijvers indirect invloed uitoefenen op de ontwikkeling van technologie.

Fragment uit het essay

'Sinds Frankenstein; or the Modern Prometheus in 1818 verscheen, is de roman permanent in druk geweest. Geen slechte prestatie, vooral niet als je in ogenschouw neemt dat het hier gaat om het debuut van een negentienjarige vrouw, Mary Shelley. Er zijn denk ik van maar weinig debuten zo veel verfilmingen, toneelbewerkingen, strips en literaire remakes gemaakt als van Frankenstein en er komt nog steeds nieuw werk bij. In het programma The Waterstones Interview wordt schrijvers altijd gevraagd naar hun grootste inspiratiebron en ook nu noemen zij Frankenstein nog altijd vaker dan welk ander boek ook. De roman blijft actueel. Maar waarom eigenlijk precies?

Frankenstein wordt vaak de eerste echte sciencefiction roman genoemd. Aan die term kleeft nog steeds het beeld van een verhaal met robotachtige personages die in geavanceerde ruimteschepen oorlog met elkaar voeren, een genre waarin Shelley’s roman niet thuishoort. Ik beschouw Frankenstein eerder als het begin van de speculatieve fictie, een traditie die onder meer werd voorgezet door Jules Verne met 20.000 mijlen onder zee, George Orwell met 1984 en Aldous Huxley met Brave New World. Deze schrijvers betreden een toekomst met hun verbeelding en onderzoeken de nieuwe mogelijkheden van science. Ook de afgelopen jaren verschenen er romans in dit genre, waarvan Machines zoals ik, van Ian McEwan (eigenlijk een what if-roman) en Frankusstein, van Jeanette Winterson, bekende voorbeelden zijn.

Lees verder op papier, in Tirade.

Null Beeld

Trouw

Essay in Tirade

'Voordat de mogelijkheden van de literaire robot verder worden onderzocht en uitgebreid, zou het interessant zijn om eerst de vraag te

beantwoorden waarom we zo’n elektronische schrijver zouden willen. Een van de problemen van de snelle technologische ontwikkelingen

in de 21ste eeuw is dat de tijd tussen het bedenken en het op de markt brengen van iets steeds korter wordt ....'

Lees verder op papier.

Maus Bullhorst

... de Australische schrijver en wetenschapper Oscar Schwartz experimenteerde al veel met ‘robotschrijven’. Hij richtte in 2013 de website ‘Bot or not’ op. De bezoeker ervan kan meedoen met de Turing-test voor poëzie. In Schwartz’ TED Talk ‘Kan een computer gedichten schrijven’ moet het publiek raden wie de maker van een gedicht is, computer of mens. De eerste tegenspeler van de elektronische dichter is William Blake, die de verbeelding belangrijker vond dan de rede. Het merendeel van de aanwezigen in de zaal raadt welk gedicht door Blake is geschreven en welk gedicht het product is van een algoritme dat de taal van een Facebookfeed gebruikte. Maar bij een vergelijking tussen een gedicht van Frank O’Hara en het al veel oudere algoritme Racter is het publiek ineens verdeeld. De helft wijst Racter als menselijke dichter aan. Dan volgt de derde test.

Lees verder in Trouw

Bijdrage jubileumnummer Tirade over Liefde, als dat het is, van Marijke Schermer.

Of ben ik toch een feestje?

‘Ik wil de lezer uitnodigen om, voor de duur van dit boek, alle gangbare ideeën over de aard en het gebruik van literatuur in het algemeen, en narratieve fictie in het bijzonder terzijde te schuiven. Zo wil ik je bijvoorbeeld vragen af te zien van het idee dat fictie iets ontegenzeggelijks goeds is, iets ruimdenkends, iets verrijkends, dat schrijven en lezen van nature positieve zaken zijn en altijd naarstig moeten worden aangemoedigd.’

Zo begint De roman als overlevingsstrategie van Tim Parks. Als je het woord ‘literatuur’ in het bovenstaande fragment zou vervangen door ‘liefde’, zou het fragment ook van toepassing kunnen zijn op Marijke Schermers hoogst originele roman Liefde, als dat het is, waarin zij de liefde opnieuw bevraagt. Ze doet dit aan de hand van de verhalen (en perspectieven) van zes verschillende personages.

Lees op papier verder in Tirade

Een artikel over Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter, Hella S. Haasse

' ... De onderwerpen die in de briefwisselingen van de achttiende-eeuwers naar voren komen, spelen ook in het leven van vandaag een rol. Zo blijkt Willem Bentinck niet in staat veel te begrijpen van het gevoelsleven van de vrouw die hij toch dagelijks met klem verzekert dat hij haar zo lief heeft. Lip, de minnaar van Charlotte Sophie, begrijpt haar veel beter, wat blijkt uit het portret dat hij van haar geeft en de feesten die hij ter ere van haar organiseert. De neerslachtigheid die Charlotte Sophie overvalt wanneer haar minnaar – voor wie ze haar echtgenoot en haar twee kinderen heeft verlaten – niet meer van haar houdt, wordt weliswaar niet met antidepressiva bestreden, maar verder zijn de verschijnselen van liefdesverdriet gelijk aan die van nu.

Tegelijk worden er voorvallen beschreven die je doen beseffen hoezeer alles is veranderd. Zo heeft Lottgen, de nicht en pleegzus van Charlotte Sophie, een slecht gebit, waardoor ze nooit in gezelschap zal kunnen lachen zonder haar waaier of hand voor haar mond. Lottgens tweede echtgenoot Lip heeft al snel een fysieke afkeer van haar wegens haar onwelriekende adem, een kwaal waar toentertijd weinig tegen te doen was. Dat is nog eens iets anders dan op je zeventiende een borstvergroting of een kleine correctie aan de schaamlippen laten uitvoeren. ...'

Lees verder in de Groene, over Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter, Hella S. Haasse

'... Zelfs als Salieri er nog tien levens bij zou krijgen, zal het hem niet lukken om een opera te schrijven van hetzelfde niveau als Mozarts Le Nozze di Figaro. Dat was wat ik dacht tijdens mijn studie aan het Koninklijk Conservatorium. De zin kwam in mijn debuut terecht. Dat dit waar moest zijn, bewees een jongen die op een zomerse dag in een korte, geruite broek het conservatorium kwam binnenlopen om toelatingsexamen klarinet te doen. Hij was nog te jong om op een brommer te mogen rijden. Het leek ons, de studenten, ondenkbaar dat deze prepuber iets van de liefde of de dood begreep, laat staan dat hij zijn gevoelens daarover in muziek zou kunnen uitdrukken.

Na het toelatingsexamen zei de commissie dat deze jongen ook met gemak al eindexamen klarinet had kunnen doen. Ik weet niet wat sterker was: onze jaloezie of bewondering. Voor onze studie stond vijf á zeven jaar van eenzame opsluiting met je muziekinstrument....'

Lees verder op het Lebowski blog

Essay over Gliff van Ali Smith

De verhullende taal van tech

Regering-Trump opent aanval op auteursrecht en bibliotheken om techbedrijven vrij baan te geven.

Meta en OpenAI beschuldigd van illegale downloads via Library Genesis

Techbedrijven lobbyen voor copyrightvrijstelling in VK

Essay over de roman De instructies van Carolina Trujillo

Toekomstvoorspellingen in de literatuur

Verhaal voor het ILFU

Mensen classificeren alsof het insecten zijn

Techdenkers, een filmmaker, wetenschapper en twee schrijvers over sciencefiction

Essay FD over de invloed van sciencefiction op politieke standpunten

Goede sciencefiction kan ons helpen AI beter te begrijpen

Wat betekent de snelle opkomst van ChatGPT voor schrijvers?

Techbedrijven gebruiken de wereld als laboratorium, met de mens als proefdier

'Duizend onontdekte Einsteins' in de Nederlandse Boekengids

Duizend onontdekte Einsteins

Schrijven Magazine

De verbeelding als wapen

In romans bestond het internet al lang voor het er was. Toeval?

Message in a bottle, in Tirade

De schrijfrobot zit de schijver op de hielen

Cijfers en letters

De literatuur gereduceerd tot cijfers

Bijdrage jubileumnummer Van Oorschot

Ben ik echt iemand

Piek, het boek van hoogleraar psychologie K. Anders Ericsson over aangeboren (muzikaal) talent.&